Een eeuw geleden hebben het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten besloten om drugs de illegaliteit in te duwen. Het idee is dat als je in de gevangenis terecht komt als je gebruikt, dat je dan een incentive hebt om het niet te doen. Hiermee zou de bevolking behoed worden van de gevaren van drugs. Tegenwoordig beter bekend als de war on drugs.
15 jaar geleden had Portugal een gigantisch drugsprobleem. Een ervan was dat één (1) procent (!) van de bevolking verslaafd was aan heroïne. Het land volgde in die tijd nog het Amerikaanse voorbeeld en voerde een verwoede war on drugs. Desondanks bleef het aantal heroïne verslaafden toenemen. De premier was er in 1999 klaar mee en vroeg aan een groep artsen en wetenschappers met een oplossing te komen. Ze stelden voor om drugs te legaliseren en het geld dat voor die tijd besteed werd aan de war on drugs te besteden aan verslavingszorg. De problemen zijn niet weg, maar de cijfers zijn behoorlijk spectaculair.
Waar komt eigenlijk die maatschappelijke afkeur en angst voor drugs vandaan? Een groot deel hiervan is terug te voeren op een verslavingsonderzoek dat gedaan is in de jaren ’50 dat tekenend is geworden voor hoe we als maatschappij tegen drugs aankijken. Een rat in een kooitje kreeg de keus: gewoon water of water met morfine. Alle ratten gingen aan het morfine-water en maakten zichzelf vrij snel af. Dit verhaal is in ons collectieve geheugen terecht gekomen: Raak je verslaafd aan drugs, dan werk je jezelf vrij snel de afgrond in en je kunt er dus maar beter ver vandaan blijven, liefst met belerend vingertje erbij.
In de jaren ‘70 kwam de psycholoog Bruce Alexander dit onderzoek tegen en besloot het experiment nog een keer over te doen maar dan met een kooi waar het de rat aan niets ontbrak. Rat Park bestond uit genoeg loopraden, tunnels, kaas en vooral vriendjes om mee te spelen voor de rat. Ook hier kreeg de rat de keuze tussen normaal water en morfine-water. Nu echter was er nauwelijks animo voor de morfine, waren er geen vaste gebruikers en het aantal doden nam spectaculair af van bijna 100% naar 0%.
Nu snap ik dat mensen geen ratten zijn, maar er is genoeg aanleiding om te geloven dat dit ook voor mensen geldt. Bepalend is dus niet of er drugs voor handen is, maar de kooi of omgeving van het individu. De meeste van ons hebben een goed leven met een goede omgeving en geen aanleiding om overmatig drugs te gebruiken. En met goede reden: We willen ons leven leiden en er getuige van zijn. We willen de dingen die we doen en liefhebben met volle aandacht en energie beleven. Iets wat overmatig drugsgebruik zeker in de weg staat.
Niet iedereen heeft echter het geluk een fijne omgeving te hebben waarbij ze zich eenvoudig kunnen binden aan mensen. Dit heeft uiteenlopende oorzaken, maar de term verslaving, zegt Johann Hari, voor mensen die overmatig drugs gebruiken is volgens hem verkeerd. Liever zou hij willen dat we de term hechting gebruiken. Hechting in de zin dat je je aan anderen hecht (in plaats van aan drugs). Iets dat we allemaal nodig hebben. We hebben allemaal iemand nodig om van te houden en als dit fout gaat kan drugs een uitweg zijn.
De manier waarop we als maatschappij naar verslaving kijken zou dus eigenlijk moeten veranderen. In Portugal werkt het en is er uitgebreide verslavingszorg. Wat diegene nodig heeft is geen celstraf of strafblad, maar iemand die zegt dat hij van diegene houdt en dat hij er altijd voor hem zal zijn. Hoe dan ook. Hoe vaak je ook zo verschrikkelijk boos op diegene bent.
DUIK DE DIEPTE IN
Resultaten van het Portugese drugsbeleid
Rat Park Experiment
Waarom ratten veel op mensen lijken
Johann Hari over verslaving
