In het tijdperk dat Shah Pahlavi over het toenmalige Perzië regeerde had mijn moeder een relatie met Ghasem Rezanezhad. Hij was architect en had een buro in Shiraz. Door de cultuurverschillen en de revolutie werd het een onmogelijke relatie. De verhalen van mijn moeder en de herinnering aan de melodieën die zij neuriede van de Iraanse popdiva Googoosh, brachten bij mij het stille verlangen naar boven dit land te ontdekken.
In Iran staat niets een ontmoeting met ‘generatie Y’ in de weg. 70 procent van de bevolking is onder de 35 jaar. De hoogopgeleide jongeren hebben een enthousiaste kijk op de wereld. Ze moeten wel: het is een redmiddel om de lastige binnenlandse situatie te doen vergeten. Maar er gloort hoop. Nu de economische sancties uit het Westen verminderen krijgen ze meer ruimte om te ademen. Op de toppen van het Alborz-gebergte merk je nu al hoeveel bevrijding waard is.
Het is een land met scherpe contrasten. Na de revolutie van 1979 is er een sluier over het voormalige Perzië getrokken. Veel vrouwen dragen een chador, een zwart gewaad. Banden met de rest van de wereld zijn verslechterd, waardoor aansluiting is verdwenen. Door de omstandigheden heeft de bevolking een bedachtzame houding. Je moet de cultuur doorgronden wil je een echt en eerlijk beeld krijgen.
Thomas Erdbrink heeft afgelopen voorjaar in zijn, met de Nipkowschijf bekroonde, serie ‘Onze man in Teheran’ de werkelijkheid haarfijn in beeld gebracht. De repressie, bewegingsbeperking en onzekerheid zijn buitenkant. Achter de ‘sluier’ spreken de mensen zich vrijer uit. Ze zijn er ontzettend gastvrij. Thuis aan tafel laten ze het achterste van de tong zien en kan eigenlijk alles wat buiten niet kan.
In de bergen gelden andere wetten. De ijle lucht maakt de mensen kennelijk openhartiger. Teheran is tegen een berghelling aan gebouwd. Je wandelt de stad uit en zit direct in de wildernis. Kledingvoorschriften in Iran zijn streng, maar wanneer je verder de berg opklautert zie je steeds minder hoofddoekjes. Je staat oog in oog met stijlvolle vrouwen, met prachtige donkere haren en een bevrijdende blik in hun ogen.
De autoriteiten kunnen op zoveel meters boven zeeniveau geen vuist maken. Twintigers en dertigers hebben in de bergen een domein waar ze hun emoties durven te uiten. Ik ben studenten, een schrijver, een paar artsen en meerdere intellectuelen tegengekomen. Allemaal zochten ze in alle openheid contact met me. Naar mijn mening geeft een wandeling in de bergen de Iraniërs de mogelijkheid zichzelf te zijn.
Onlangs werd tijdens een volleybaltoernooi voor het eerst sinds de revolutie een Amerikaanse vlag gehesen. Een waardevolle vertoning: Iran maakt veranderingen door. De wandelingen naar de hoge toppen zijn een metafoor voor persoonlijke ambities. Daadwerkelijk vrij zijn begint allereerst door je vrij te voelen. Ook al is de ommezwaai niet in één keer een feit, het is slechts de tijd die het vrije gevoel op straatniveau in de weg staat. Je merkt de spirit van jongeren overal. Nu ik dit land ontdekt heb is er bij mij geen stil verlangen meer, maar een luid verlangen. Kortom ik heb mijn eigen vrije geest verbonden met die van de Iraniërs.
DUIK DE DIEPTE IN
Onze man in Teheran
Rich kids of Tehran
My stealthy Freedom
