Door heel Utrecht hangen posters voor het feest H!pster. Grote witte vellen met urban chicks boven dj-namen als VATO GONZALEZ en AFROBRO’S. Namen die garant staan voor een stevige Dirty Housenacht.
Telkens als ik langs zo’n poster fiets moet ik glimlachen. De naam van het feest klinkt zo misplaatst. De vrouwen op de posters met hun snapback-petten en bronzen huid en Dirty Housemuziek zijn niet de meest voor de hand liggende hipsterstereotypen. Meestal worden baarden, indie-muziek en vooral anti-mainstream-zijn aan die subcultuur geplakt. Door deze laatste eigenschap zijn de uitingsvormen van de groep veranderlijk, maar deze posters maken wel een heel grote stap.
In het boek Postmodernism, or the Cultural Logic of Late Capitalism (1991) beschrijft Fredric Jameson dit verschijnsel. Hij noemt het ‘pastiche’. Mensen grijpen terug op een bestaande stijl, maar in plaats van te verwijzen naar de originele achterliggende betekenis wordt de verwijzing losgekoppeld van de vroegere betekenis. De oude stijl wordt samengevoegd met nieuwe symbolen en omgevormd tot een nieuw product met een nieuwe doelgroep in een nieuwe context. Hierdoor raken de symbolen en de identiteiten die eraan ontleent worden steeds meer leeg en betekenisloos, stelt Jameson. Het worden beelden die naar beelden verwijzen en niet langer iets van doen hebben met de werkelijkheid.
Want zeg nou zelf, hoe geloofwaardig is de burgerman die zijn H&M shirt met punker symbolen draagt? Het beeld punk verwijst hier duidelijk niet meer naar de weerzin tegen de gevestigde orde of de doe-het-zelf-mentaliteit. De symboliek is losgerukt van de oorspronkelijk betekenis en op een shirt van uitgerekend de H&M gezet. Nul doe-het-zelf-mentaliteit. Pure pastiche.
Ditzelfde geldt voor het H!psterfeest. Pure pastiche: het heeft niets meer te maken met de anti-mainstream hipster op zijn fixed gear fiets. Die hipster is bij nader inzien zelf een vorm van pastiche. De term hipster werd al in de jaren ’40 van de vorige eeuw gebruikt in de VS. Zwarte jazzmuzikanten en -liefhebbers gebruikten het als omschrijving voor ‘a guy who knows all the answers, understands jive’. Oftewel een jonge jazzfanaat die losging op de nieuwe jazzvormen als bebop en zich zo afzette tegen de gevestigde orde. Ze experimenteerden met drugs, luisterden jazz en zwierven liftend door het land. Deze hipstercultuur is veel beschreven door Beat Generation-schrijvers, met Kerouac’s On The Road (1955) als bekendste voorbeeld.
De poster in het centrum van Utrecht laat zien hoe een symbool als ‘hipster’, via de bebaarde racefietsbezitter, steeds verder van de oorspronkelijke betekenis afkomt. Het is nu alleen een leeg beeld dat verwijst naar een ander leeg beeld om zoveel mogelijk feestgangers te trekken voor een avondje stevige Dirty House. Kom jij ook? Of is zo’n hipsterfeestje te mainstream voor je?
DUIK DE DIEPTE IN
The Cultural Logic of Late Capitalism
Kerouac’s On The Road
H!pster Poster
