Je favoriete nummer op repeat. Hetzelfde nummer en toch klinkt het steeds anders, voelt het anders. De handen van je geliefde over je lichaam, de autistische patronen in je ochtendritueel, je neefje dat steeds hetzelfde boekje wil lezen. Wat is toch de magie van herhaling?
Laatst bevond ik mij in een aparte staat van zijn. Middenin deze vraag. Het was overal. Om, naast, onder en in mij. Via alle zintuigen, maar zonder climax. En zonder antwoord, want dat bleef verborgen in de reis. Een muzikale trip in achtvorm, op het Minimal Music Festival in het Muziekgebouw.
In de eigentijdse klassieke muziek vanaf 1970 wordt de term minimal music gebruikt om een muziekstijl met veel herhaling, accenten en een duidelijk ritme aan te tonen. Iets wat onze generatie bekend voorkomt in de nachtelijke uren van de Amsterdamse clubs. De minimalisten hebben herhaling tot kunst verheven. Tonen die zichzelf en elkaar herhalen, en dan, toch net even anders, bijna ongemerkt overgaan in een nieuwe melodie. Als een vlieg die niet door heeft dat je fatale hand steeds dichterbij komt, omdat zijn waarnemend vermogen sneller is dan het licht, en jou degradeert tot groot en log wezen. Je moet het maar durven: een stuk componeren waarin keer op keer tot 4, 8 en 10 geteld wordt. Beethoven draait zich om in zijn graf bij dit staaltje controverse van Philip Glass.
De snaren en het licht van Koreless, de golvende set van James Holden, dat was de trip waarin ik mij die avond bevond. Transformerend. Want dagen, zelfs weken na het Minimal Music Festival bleef ik gegrepen door de magie van herhaling. De kalmerende golfslag. Het moment van besef dat iets duurt en duurt, waardoor je niet meer weet hoe laat het is en waar je bent. Minimalisten zoals Philip Glass, Steve Reich en Teddy Riley schrijven geen verhaal met een spannend plot. Geen liefdesverhaal of bombastisch eindconcert. Zij durven te vertrouwen op de verrassende inhoud van het proces. Daar gebeurt het. Wij gewone stervelingen richten ons maar al te vaak op het doel: de toffe baan, het perfecte huis, het orgasme. Het proces gaat in grote mate aan ons voorbij. Tot we terugkijken op een breekpunt en het te laat is om het nog ongedaan te maken. Herhaling maakt ons nerveus. Hier zijn we toch al geweest?
Je favoriete nummer op repeat. Hetzelfde nummer en toch klinkt het steeds anders, voelt het anders. De handen van je geliefde over je lichaam, de autistische patronen in je ochtendritueel, je neefje dat steeds hetzelfde boekje wil lezen.
James Holden speelde ruim een uur en bracht mijn soms onrustige geest naar een ander level. Van meer willen, altijd bewegen, op zoek naar nieuwe startpunten en piekervaringen, terug naar de basis. Ik weet niet na hoelang ik mij bevond in de stuwende kracht van de herhaling. Wat ik wel weet is dat ik terecht kwam in een bekend gevoel van vertrouwen. Misschien zit de magie in het eindeloze moment, waar de tijd geen vat op heeft en waar tevredenheid als een warme deken over je heen valt. Bewust zijn. Voor herhaling vatbaar.
DUIK DE DIEPTE IN
Micha Wertheim voor de zoveelste keer
Philip Glass: Einstein on the beach
Reinbert de Leeuw X Minimal Words