Al ‘windowshoppend’ struin ik over de Haarlemmerdijk in Amsterdam. Bij een aantal winkels sta ik wat langer stil. In de vitrines staan diverse curiosa opgesteld zoals opgezette vlinders, oude medische prenten, een struisvogelei en koraal. De inhoud van een heuse 16e eeuwse Wunderkammer. Een term die afstamt uit de tijd dat we nog niet voor prijsknallers de hele wereld overvlogen. Binnen de Wunderkammer verzamelde de elite diverse exotische objecten uit de hele wereld om op deze manier de wereld binnen handbereik te krijgen.
Later veranderde de kamer in een speciaal ontworpen kabinet dat gevuld werd met rariteiten: het Rariteitenkabinet. De eigenaren, die via zeelieden in het bezit kwamen van de objecten, fantaseerden gretig over de herkomst hiervan. Reizen was tot slot nog niet voor iedereen weggelegd en op deze manier probeerde men de nieuwe wereld die buiten werd ontdekt, in hun fantasie toch te ervaren en te beleven.
Gek om te bedenken dat vroeger door middel van verzamelen een belevenis in huis werd gehaald, terwijl tegenwoordig juist thuis de beleving ontvlucht kan worden. Alles lijkt buitenshuis wel een unieke ervaring te moeten worden: van het kopje koffie bij de Albert Heijn tot het bezoeken van een festival, om maar even in mijn eigen vakgebied te treden. Er wordt veel aandacht geschonken aan het creëren van een totaalbeleving. Om een speciale herinnering te kweken die je bijblijft. Gewoon is uit. Alles draait om het ervaren van iets buitengewoons, zelfs het bezoek aan een toilet.
Het continue moeten ervaren, lijkt twee oorzaken te kennen: we besteden minder uren aan vrije tijd en het aanbod van ongeveer alles is, voor ons als consument, oneindig. In de spaarzame vrije tijd die ons rest moet zoveel mogelijk worden ondernomen en opgenomen. De Duitse socioloog Gerhard Schulze spreekt ook wel van een belevenismaatschappij: de mens wilt een zo mooi mogelijk en fascinerend leven leiden. En daar springt de maatschappij handig op in.
Wat doet deze overdadigheid van prikkels aan belevenissen met ons brein? Blijft er na een weekend van opgeklopte melkfiguurtjes in de cappuccino, ‘superfoodlunchen’ in een restaurant, een meet-en-greet met jouw favoriete dj op een festival of van het drinken van een Bloody Mary met himalayazout nog wat hangen? Of verdwijnen deze herinneringen net zo snel als het razendsnelle internet door jouw biologisch afbreekbare glasvezelkabel? Ervaren we het beleven alweer als heel gewoon? En blijft er nog ruimte over voor spontaniteit? Of zullen onze belevingen steeds meer geregisseerd gaan worden?
Misschien dat we een speciaal meubel moeten ontwikkelen voor het inrichten van onze unieke ervaringen en herinneringen, zoals men vroeger het rariteitenkabinet had. Het ervaringskabinet. Zodat we wat langer stil blijven staan bij de mooie dingen die we beleven. En dan natuurlijk het liefst wel spontaan.
DUIK DE DIEPTE IN
Festivalbeleving
Nederland decor voor belevenissen
In gesprek met filosoof Gerard Visser
